Het aantal zonnepanelen voor je camper berekenen

Gratis hulp van moeder natuur!

Zonnepanelen: wat een briljante uitvinding. Een milieuvriendelijke manier om energie te genereren voor je camper. Zonnepanelen zorgen daarnaast voor een stukje onafhankelijkheid, zodat je dagen of zelfs weken zonder externe stroombron kan. En als bijkomend voordeel raak je bewuster over je energieverbruik. Win-win-win dus! Maar hoeveel zonnepanelen heb jij eigenlijk nodig? Hoe bereken je dat? In dit artikel leggen we je alles uit.

Weet je eigenlijk nog helemaal niets van zonnepanelen, lees je dan eerst in over de basics van zonnepanelen. Dit artikel over elektra zal je ook op weg helpen alles beter te begrijpen!

Alle benodigdheden:

Als we spreken over zonnepanelen, is het aantal zonnepanelen irrelevant. Het gaat erom hoeveel wattage ze in totaal leveren. 1 zonnepaneel van 300 watt levert dezelfde opbrengst als twee zonnepanelen van 150 watt.

We gaan er in de berekeningen gemakshalve van uit dat er alleen energie geleverd wordt aan de accu door de zonnepanelen. Bijladen d.m.v. de dynamo van de startaccu, via een laadpaal, of een andere methode, laten we voor nu buiten beschouwing.
Op zoek naar een 1-click pakket om al je benodigdheden te kopen voor je zonnepanelen op je camper? Klik dan hier voor de verschillende pakketten.

1. Introductie

Hoeveel zonnepanelen je nodig hebt zorgt nog wel eens voor wat discussie. Sommigen lijken altijd stroom te kort te komen. Andere mensen zweren het maanden uit te houden met een klein zonnepaneeltje. Dus laten we eens wat dieper duiken in jouw energieverbruik in de camper. Dan weten we daarna hoeveel zonnepanelen er nodig zijn om dat verbruik te compenseren!

Over het algemeen geldt: hoe meer zonnepanelen, hoe groter de opbrengst. Maar toch zijn er een aantal andere factoren die invloed hebben, namelijk:

De weersomstandigheden
De grootte van je panelen
De grootte van je accu
Je controller

2. De weersomstandigheden

Deze is eigenlijk vrij logisch: hoe meer zon, hoe hoger de opbrengst. In de zomer schijnt de zon langer en vaker, en zal je dus meer opbrengst hebben uit je zonnepanelen. Schijnt de zon niet of nauwelijks (wat in Nederland wel eens het geval is..) dan is de opbrengst een stuk lager.

Als gemiddelde kun je grofweg aanhouden dat er ongeveer 4 uur (h) per dag aan je zonnepaneel wordt geleverd. Heb je een 100 watt (W) zonnepaneel, dan levert die 100W x 4 uur = 400 wattuur (Wh). Wij hebben bijvoorbeeld 360 watt aan zonnepanelen op onze eerste camper, dus onze opbrengst is gemiddeld 360W x 4 uur = 1440Wh. Let wel op: dit is een gemiddelde, er kunnen dus dagen zijn dat de zon niet schijnt. Maar ook dagen dat de zon meer energie levert.

Dit gemiddelde is berekend door het aantal zonuren te delen door het aantal uren per jaar. Er zitten 8765 uur in een jaar, waarvan de zon er in Nederland ongeveer 1600 uur schijnt. 1600 / 365 dagen is ongeveer 4 uur aan zon per dag. Ga je naar andere landen met meer of minder zon, dan verschilt de opbrengst.

Land	Zonuren per jaar	Zonuren per dag
Nederland en België	1600	4
Duitsland	1600	4
Frankrijk	2300	6
Engeland	1500	4
Spanje	2600	7
Italie	2500	7
Portugal (Algarve)	3000	8

De cijfers in de tabel zijn gemiddeldes van een land en kunnen per regio verschillen. Als overwinteraars in de Algarve kunnen we wel bevestigen dat de 8u ongeveer klopt :)

Daarnaast is de hoek waarmee de zon op zonnepanelen valt van belang. Daar geldt: hoe rechter de zon op de zonnepanelen valt, hoe hoger de opbrengst. In de zomer staat de zon bijvoorbeeld hoger dan de lente, wat dus voor een verschil zorgt in je opbrengst.

Daarom hebben sommige campers ook een systeem waarin de zonnepanelen kunnen kantelen naar de richting van de zon. Wij hebben dat zelf niet. Onze zonnepanelen zitten direct op het imperiaal bevestigd, waardoor het dus veel moeite was om dit te realiseren.

Conclusie: het aantal zonnepanelen is deels afhankelijk van jouw reisplannen en bijbehorende weersomstandigheden. Als je alleen in de zomer reist heb je er waarschijnlijk minder nodig dan wanneer je ook in de winter op pad wilt.

3. De grootte van je zonnepanelen

Als je naar zonnepanelen gaat zoeken, zie je vaak zaken als 100W, 150W, 300W. Hoe hoger het cijfer, hoe krachtiger het zonnepaneel (meer vermogen). Daarnaast is het goed om te begrijpen dat vier panelen van 100 watt hetzelfde leveren als 1 paneel van 400 watt. Kijk dus welke afmetingen het beste passen op jouw dak.

Maar om te weten of je nu 100W of 400W aan panelen koopt, moet je eerst weten hoeveel je zonnepanelen moeten gaan leveren. Daarvoor moeten we een basislesje elektriciteit introduceren, zodat je zelf kan uitrekenen hoeveel stroom al je apparatuur verbruikt. Stof dus die natuurkunde les even af. Maar ook als je geen beta-achtergrond hebt, geen paniek. We gaan het stapsgewijs uitleggen. Het belangrijkste wat je goed moet begrijpen is de volgende rekensom:

Ampère (A) x volt (V) = Watt (Watt)

Waarschijnlijk heb je van alle drie wel eens gehoord. En waarschijnlijk ook, net als ons, door elkaar gebruikt. Of allemaal ‘stroom’ genoemd. Maar wees niet bang, het is niet zo ingewikkeld. Komt’ ie:

Wanneer elektriciteit stroomt (als je bijvoorbeeld iets in een stopcontact plugt) verplaatsen elektronen. Er loopt dan elektrische lading door het stroomdraad. De hoeveelheid elektrische lading die per seconde door het stroomdraad beweegt, noem je de de stroomsterkte. Dit wordt ook wel Ampère genoemd. De grootte van de ‘druk’ waarmee deze verplaatsing gebeurt, noemen we Volt.

Misschien denk je nu nog: he watt? (..). Stel je voor: je vult een grote tank met water. Deze tank hang je op een paar meter hoogte. Onder aan die tank hang je een pijp met aan het einde een afsluiting dat zorgt dat het water niet uit de pijp stroomt. Als we die afsluiting opendraaien, wil er water uit omdat er druk op staat. De waterstroom is bij een elektrisch systeem gelijk aan ampère, de waterdruk is volt. (Toegegeven: deze analogie klopt niet 100%, maar het helpt je wel begrijpen wat het verschil is).

Ampère-uur (ah) vinden we ook terug op de capaciteit van je accu. Een accu is bijvoorbeeld 200ah, dat betekent dat hij theoretisch gezien 200 uur (h) x 1 ampère (A) = 200 ah kan leveren. Of 4 uur lang, 50 ampère. Het hangt dus af van het verbruik.

Vergelijk het met je telefoon. Stel, daar zit een 200ah batterij in (in het echt is deze veel kleiner, maar ter illustratie). Als je weinig doet op je telefoon (=1 ampère), dan gaat hij lang mee (=200 uur). Maar heb je veel apps open staan en je helderheid van je scherm maximaal (=50 ampère), dan gaat je accu snel leeg (=4 uur).

*Je kan op vrijwel elke accu vinden hoeveel ampere (ah) en volt (v) de accu is.*

Dan Volt: de twee meest gebruikelijke voltages zijn 12v en 230v. Veel elektrische apparatuur die standaard in je auto zit werkt op 12 volt. Veel van de apparaten die je in je huis bent gewend daarentegen op 230 volt. Om je een gevoel te geven wat het verschil is: een test van ascifree liet zien dat een liter water koken ongeveer 75 minuten duurt op 12 volt. Op 230 volt duurt dit maar 4 minuutjes. Echter is in het tweede geval je accu ook veel sneller leeg. Je kan dus niet alles wat je gewend bent in je huis zomaar plaatsen in een camper. Daarover later meer.

Daarnaast moet je bij het verschil tussen 12V en 230V rekening houden met het type stroom. Je hebt namelijk gelijkstroom en wisselstroom. Batterijen zoals een 12v accu leveren gelijkspanning, terwijl 230v stopcontacten juist wisselspanning leveren. Bij gelijkstroom is de stroomrichting constant en lopen de elektronen van de positieve (+) naar de negatieve pool (-). Bij wisselspanning lopen de elektronen continu (50 maal per seconde) van de positieve naar de negatieve pool en terug. In jouw camper zorgt het plaatsen van een omvormer dat je van12v (je accu) naar 230v (eventuele stopcontacten) kan.

*Het plaatsen van een omvormer is noodzakelijk als je zowel 12v als 230v aansluitingen wilt hebben*

Terug naar de formule: wanneer je deze twee (ampère en volt) vermenigvuldigt, dan bereken je het wattage. Watt geeft dus aan hoeveel stroom een elektrisch apparaat verbruikt of levert. Zo heeft elk apparaat bijna een ander wattage. Een LED lampje is soms maar 1.5 watt, een LCD-tv 200 watt en een stofzuiger wel 1400 watt. Dit wattage kan je opzoeken (of berekenen) en toont dus het verbruik aan. Bij een zonnepaneel werkt het omgekeerd: daar geeft de hoeveel watt aan hoeveel het kan leveren!

Nu je dit weet, kan je ook gaan uitrekenen hoeveel zonnepanelen je nodig hebt. Je gaat namelijk eerst het gebruik van je apparatuur op gaan tellen. Twee voorbeelden om het uit te leggen.

Kampeerder A: de normale gebruiker (de gemiddelde Europeaan..)

Lijst met apparatuur:

2x telefoon a 12 watt = 24 watt
2x macbook a 60 watt = 120 watt
4 led lampjes a 2 watt = 8 watt
1x waterpomp a 50 watt = 50 watt
1x een koffiezet apparaat a 1200 watt = 1200 watt

Je weet nu hoeveel watt je apparatuur verbruikt. Maar dit zegt nog steeds niet zo heel veel. Je wilt namelijk weten hoe lang alles daadwerkelijk stroom gebruikt. Het opladen van je laptop duurt bijvoorbeeld langer dan het gebruik van de waterpomp. Je moet dus alles gelijktrekken over een specifieke tijdsperiode, gemeten in Watturen (Wh). Gaan we weer:

2x telefoon a 12 watt x 2 uur = 48Wh
2x macbook a 60 watt x 2 uur = 240Wh
4 led lampjes a 2 watt x 6 uur = 48Wh
1x waterpomp a 50 watt x 12 minuten = 10Wh (uitleg: 50 delen door 1/5 uur).
1x een koffiezet apparaat a 1200 watt x 5 minuten = 100Wh (uitleg: 1200 delen door 1/12 uur).

Maar wat betekent dat dan eigenlijk, 446Wh. Zoals vermeld draaien bijna alle huishoudaccu’s op 12 volt. Maar omdat je accu ook in ah aangegeven is, is het vaak gemakkelijker om in ah te denken dan in wattages. Als je de formule er weer bijpakt, dan zie je dat je 446Wh resulteert in 466 Wh / 12 (volt) = 38,33 ah. Heb je dus een accu van 200ah, dan kan je 200 ah / 38,33 ah = 5.2 dagen op pad zonder bij te laden. (Misschien denk je nu: en de maximale ontlading dan, daar zo meer over!).

Maar dit zou dus betekenen dat je maximaal 5 dagen en een beetje op pad kan gaan. Maar dan sta je met een lege accu.. Je wilt dus ook de accu bij kunnen laden. In dit geval met behulp van de zon. Eerder gaven we aan dat een gemiddelde dag in NL ongeveer 4 uur aan zon oplevert. Om die 446Wh te halen moet je dus een 446/4 = 111.5 watt zonnepaneel hebben. Aangezien het werkelijke vermogen van een zonnepaneel eerder lager ligt dan hoger - neem het ruim. Een 150 watt zonnepaneel zou dus een prima keuze kunnen zijn voor kampeerder A.

Kampeerder B: de hoge gebruiker (de gemiddelde Amerikaan…)

Lijst met apparatuur:

2x telefoon a 12 watt x 2 uur = 48Wh
2x macbook a 60 watt x 2 uur = 240Wh
2x camera laden a 8 watt x 3 uur = 48Wh
1 x tv a 50 watt x 2 uur = 100Wh
10 led lampjes a 2 watt x 6 uur = 120Wh
1x waterpomp a 50 watt x 12 minuten = 10Wh
1x een koffiezet apparaat a 1200 watt x 5 minuten = 100Wh
1x elektrische kookplaat a 1400 watt x 1u = 1400Wh
1x elektrische kachel a 750 watt x 30 minuten = 375Wh
1x waterkoker a 1800 watt x 10 minuten = 300Wh

2741Wh is veel meer dan kampeerder A en ook belachelijk hoog. Nu kan je vrij eenvoudig dit verbruik verlagen door bijvoorbeeld te koken op gas, of een dieselkachel te installeren. Maar stel dat je dit allemaal niet wilt, dan heb je dus een minimale power van je zonnepanelen nodig van 2741 / 4 (zonuren) = 685 watt aan panelen. Ook hier geldt dat je er beter wat boven kan zitten, dus bijvoorbeeld 4 x 180 watt = 720 watt aan panelen zou dus een goede mogelijkheid kunnen zijn!

4. De accu

Buiten de toevoer (zonnepanelen) is het ook belangrijk dat om naar de opslag (accu) te kijken. Stel je voor: je hebt een 300 watt zonnepaneel en een lege accu van 50ah (we houden in dit voorbeeld het maximale rendement/opbrengst aan). De zon schijnt een uur vol en levert 300 watt / 12 = 25ah. Mooi, de accu is 50% gevuld. De zon schijnt weer een uur vol en levert weer 25 ah. Je accu is 100% vol. Daarna verlies je al het overschot aan zonuren. Dat is zonde. Een goede rule of thumb is dat je zonnepanelen minstens 1.5x de grootte van je accu moet zijn. Wij hebben zelf een 230ah accu bij 360 watt zonnepanelen.

In vrijwel alle campers zijn er twee accu’s aanwezig: een startaccu en een huishoudaccu. De startaccu is standaard aanwezig in elke auto of wagen. Die zorgt ervoor dat je wagen kan starten en rijden. De huishoudaccu (of camperaccu) daarentegen is de energiebron van je woonruimte. Deze komt eigenlijk vrijwel altijd in 12 volt (soms 24 volt). Er zijn best veel verschillende accusoorten, maar om het eenvoudig te houden beperken we de twee meest voorkomende: AGM accu’s en Lithium accu’s.

Deze accu’s verschillen wel op een aantal belangrijke punten. Zo kan je een AGM accu maar ontladen tot 50%. Dat betekent dus dat ie eigenlijk maar op halve capaciteit werkt. Vergelijk het met een mobiele telefoon die uitvalt bij een 50% batterijpercentage. Onze accu (in de eerste camper Barry) van 230ah heeft dus eigenlijk maar een capaciteit van 115ah. Best een flink verschil! Lithium accu’s kan je daarentegen tot 5% ontladen. Dit heeft best wat impact op je berekening.

Lithium accu’s zijn daarnaast een stuk kleiner en vaak veel lichter dan AGM accu’s. In een kleine leefruimte als een camper zijn dat belangrijke punten om rekening mee te houden. Gewicht kan ook een grote rol spelen. Daarnaast gaan lithium accu’s gemiddeld langer mee: zo’n 10-15 jaar vs 5 jaar.

Ok, maar zijn er dan helemaal geen nadelen van lithium accu’s vs. AGM accu’s? Jawel, je voelt hem al aankomen. Er hangt er een flink prijskaartje aan. Dit verschilt nogal per merk, maar 200ah AGM accu’s zijn er vanaf ongeveer 250 euro, reken bij een lithium accu vanaf ongeveer 1000 euro.

In de tabel hebben een schatting gemaakt wat voor accu capaciteit je nodig hebt als je wilt freecampen, op basis van een volle accu, met 3 dagen geen zon.

Dagelijks Verbruik	Ah (/12)	Aantal dagen	Lithium (5%)	AGM (50%)
200 Wh	16.5ah	3	55ah	100ah
400 Wh	33ah	3	110ah	200ah
600 Wh	50ah	3	160ah	300ah
800 Wh	66ah	3	210ah	400ah
1000 Wh	83,3ah	3	275ah	500ah
1200 Wh	100ah	3	325ah	600ah
1400 Wh	117ah	3	375ah	700ah
2000 Wh	167ah	3	525ah	1000ah

5. De laadregelaar

Dan als laatste: de laadregelaar. Tussen je zonnepaneel en je accu plaats je een controller (laadregelaar). Deze laadregelaar reguleert de zonne-energie en stemt het voltage af op je accu. Vaak leveren zonnepanelen namelijk geen 12v, maar eerder 16-20 volt.

Laadregelaars komen in twee varianten: MPPT en PWM laadregelaars. Hun doel is hetzelfde, maar toch zijn er wel wat verschillen. PWM laadregelaars bestaan al enkele decennia en zorgen dat het voltage niet boven een bepaalde drempel uitkomt. Een MPPT laadregelaar is wat intelligenter, en zoekt altijd het maximale rendement van een zonnepaneel. Zonder diep de techniek in te duiken hebben we ze versimpeld voor je op een rijtje gezet.

	PWM	MPPT
Rendement	~75%	~99%
Combinatie	Kleinere zonnepaneelsystemen	Middelgroot tot grotere zonnepaneelsystemen
I.c.m. Zonnepanelen in serie	Niet mogelijk	Wel mogelijk
Prijs	vanaf ~30 euro	vanaf ~60

Heb je een klein systeem (<150 watt zonnepaneel) dan is een PWM voldoende. Ga je hoger zitten, kies dan voor een MPPT. Wij hebben zelf de EPEVER 30A laadregelaar met een extra extern display. Aangezien we 360 watt aan zonnepanelen hebben, is 360 (watt) / 12 (volt) = 30 A. Als je 240 watt aan zonnepanelen hebt, heb je genoeg aan de 20A variant. Overigens kan je ook prima een 20A laadregelaar aansluiten op 360 watt zonnepanelen. Echter haal je dan niet het maximale rendement uit je zonnepanelen.

*Via het zwart/oranje-display kunnen wij o.a. aflezen hoeveel de zonnepanelen op dat moment leveren.*

6. Conclusie

Hoeveel zonnepanelen je wilt, hangt dus van best wat zaken af. Wij zijn, als gemiddelde gebruiker, met 360 watt aan zonnepanelen en een 230ah accu aardig tevreden. Maar toch merken we ook dat wanneer we allebei een hele dag aan het werk zijn in de camper, het hard kan gaan. Zeker op druilerige of bewolkte dagen waarin we niet rijden (en de dynamo dus niet de accu bijlaadt). Maar voor een vakantietrip zou dit meer dan genoeg moeten zijn. Dan wil je toch niet de hele dag binnen zitten. Onze conclusie: in een volgende bus zouden we gaan voor een lithium accu, maar kozen ditmaal de budgetvriendelijke weg!*

Als het goed is kan je nu zelf berekenen hoeveel zonnepanelen je nodig hebt op jouw camper. Dat viel best mee toch? Succes!

*Dit artikel was geschreven eind 2020. In 2021 bouwden we onze tweede camper - dit keer met lithium accu! We hebben ons eigen advies dus goed opgevolgd :)

Ook handig om te weten:

NAAR ALLE BLOGS

Afsluiter: We hopen dat dit artikel je op weg heeft geholpen met het berekenen van het aantal zonnepanelen.

In dit artikel kunnen affiliate links staan naar websites van partners. Als je via deze links producten bestelt, dan betaal jij hier niets extra's voor. Wij krijgen vanuit de partner een kleine vergoeding. Hiermee help je ons om huisopwielen.com te blijven aanvullen met nieuwe content en producten.